Thủ tướng chỉ đạo tổng lực phát triển vận tải đường thủy, giảm chi phí logistics

Ngày 19/07/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký ban hành Công điện số 113/CĐ-TTg, yêu cầu các bộ, ngành, địa phương triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm thúc đẩy phát triển vận tải đường thủy nội địa và vận tải ven biển, qua đó giảm chi phí logistics, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và phát triển kinh tế vùng.

Việt Nam sở hữu mạng lưới sông ngòi dài khoảng 42.000 km cùng đường bờ biển trải dài 3.260 km – là điều kiện tự nhiên lý tưởng để phát triển loại hình vận tải có chi phí thấp, thân thiện với môi trường và khả năng chuyên chở lớn. Tuy nhiên, hạ tầng thiếu đồng bộ, năng lực đội tàu còn hạn chế, cùng cơ chế chính sách chưa theo kịp đã khiến tiềm năng vận tải thủy chưa được khai thác đúng mức.

Đường bờ biển trải dài của Việt Nam

Tập trung quy hoạch và đầu tư trọng điểm hạ tầng giao thông thủy

Thủ tướng giao Bộ Xây dựng khẩn trương hoàn thiện trong tháng 9/2025 việc rà soát, sửa đổi các văn bản pháp luật liên quan đến hàng hải, đường thủy nội địa, nhằm tháo gỡ rào cản và thúc đẩy đầu tư xã hội hóa. Đồng thời, cần cập nhật quy hoạch kết cấu hạ tầng giao thông thủy, bao gồm cả cảng biển và cảng thủy nội địa, để đảm bảo tính liên kết với các loại hình vận tải khác như đường bộ, đường sắt, hàng không.

Bộ cũng được yêu cầu lập danh mục các dự án ưu tiên đầu tư tại các vùng kinh tế trọng điểm như:

• Bắc Bộ
• Đông Nam Bộ
• Đồng bằng sông Cửu Long

Ngoài ra, Đề án tổng thể phát triển hạ tầng và dịch vụ vận tải thủy nội địa giai đoạn 2026–2035 cần được trình trong tháng 10/2025.

Về nguồn lực, Thủ tướng chỉ đạo Bộ Tài chính chủ trì cân đối và bố trí vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026–2030 cho các dự án trọng điểm liên quan đến hạ tầng đường thủy và cảng biển.

Song song đó, cần xây dựng và đề xuất các chính sách ưu đãi thuế, phí, cũng như cơ chế tín dụng ưu đãi cho doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực vận tải thủy – đặc biệt là hỗ trợ cho hoạt động đóng mới, cải hoán phương tiện theo tiêu chuẩn kỹ thuật và môi trường.

Tăng cường phối hợp liên ngành và địa phương

Để triển khai đồng bộ, công điện cũng phân công rõ nhiệm vụ cho các bộ ngành và địa phương:

• Bộ Quốc phòng: chỉ đạo Tổng Công ty Tân Cảng Sài Gòn nghiên cứu đầu tư một số cảng biển và cảng thủy nội địa chiến lược.
• Bộ Công an: đảm bảo an ninh, an toàn giao thông trên các tuyến vận tải thủy.
• Bộ Công Thương: ban hành chính sách khuyến khích doanh nghiệp xuất nhập khẩu sử dụng vận tải thủy nhằm giảm chi phí logistics trong chuỗi cung ứng.
• Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng Bộ Tài nguyên và Môi trường: rà soát quy trình cấp phép sử dụng đất, nạo vét, đánh giá tác động môi trường… để tạo điều kiện thuận lợi cho đầu tư cảng tại khu vực ngoài đê.
• UBND các tỉnh, thành phố: cập nhật quy hoạch sử dụng đất, bố trí quỹ đất phát triển hạ tầng giao thông thủy, xử lý vi phạm hành lang luồng tuyến để đảm bảo lưu thông an toàn, thông suốt.

Ngoài ra, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà được giao nhiệm vụ trực tiếp chỉ đạo triển khai công điện này, trong khi Văn phòng Chính phủ sẽ chủ trì giám sát và tổng hợp kết quả thực hiện định kỳ hàng quý.

Phát triển vận tải đường thủy: Động lực giảm chi phí logistics quốc gia

Theo các chuyên gia logistics, việc phát triển mạnh vận tải đường thủy nội địa và ven biển là một trong những giải pháp căn cơ để giảm chi phí logistics tại Việt Nam, vốn đang ở mức cao so với mặt bằng khu vực.

Phát triển vận tải nội địa là một trong những giải pháp để giảm chi phí logistics tại Việt Nam

Hiện nay, tỷ trọng vận tải thủy trong tổng cơ cấu vận tải hàng hóa cả nước còn thấp, trong khi đây lại là phương thức vận tải có:

• Chi phí rẻ (chỉ bằng 20–30% so với vận tải đường bộ)
• Phù hợp với hàng khối lượng lớn, cồng kềnh
• Ít tác động tiêu cực đến môi trường

Việc đồng bộ hóa hạ tầng, kết nối vận tải đa phương thức (thủy – bộ – sắt – hàng không), cùng với các chính sách ưu đãi và tháo gỡ rào cản pháp lý, sẽ mở ra một bước ngoặt cho ngành vận tải thủy – đồng thời giúp doanh nghiệp giảm gánh nặng chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh xuất nhập khẩu.

Công điện số 113/CĐ-TTg thể hiện quyết tâm cao của Chính phủ trong việc đưa vận tải thủy trở thành một trụ cột chiến lược trong phát triển logistics và kinh tế vùng. Nếu triển khai hiệu quả, đây sẽ là giải pháp quan trọng để giảm chi phí logistics, phát triển bền vững và nâng tầm năng lực cạnh tranh quốc gia trong giai đoạn tới.