TPHCM: Mở khóa logistics để tiến gần hơn đến mục tiêu siêu đô thị kinh tế

Thành phố Hồ Chí Minh đang đứng trước một giai đoạn chuyển mình quan trọng với khát vọng trở thành siêu đô thị kinh tế hàng đầu khu vực. Để hiện thực hóa mục tiêu này, việc hoàn thiện hệ sinh thái logistics – bao gồm hạ tầng, kết nối vùng, thương mại hiện đại và chuyển đổi số – là yếu tố then chốt cần được ưu tiên hàng đầu.

Hệ thống logistics hiện tại của TPHCM vẫn tồn tại nhiều bất cập, đặc biệt là ở khâu kết nối hạ tầng giữa các khu công nghiệp, trung tâm phân phối và cảng biển. Theo ông Trương Minh Huy Vũ, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM, sự thiếu đồng bộ trong hệ thống giao thông vận tải khiến chi phí logistics tăng cao, làm giảm sức cạnh tranh của doanh nghiệp.

“Không thể phát triển công nghiệp nếu hạ tầng giao thông và logistics không được đầu tư đồng bộ”, ông Vũ nhấn mạnh. Một trong những giải pháp được đề xuất là phát triển tuyến đường sắt chuyên dụng nối từ các khu công nghiệp trọng điểm đến các cảng lớn, giúp giảm áp lực lên hệ thống đường bộ vốn đang quá tải.

Ngành thương mại – dịch vụ, vốn chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu kinh tế TPHCM, cũng đang bị ảnh hưởng bởi hạn chế về logistics. Ông Bùi Tá Hoàng Vũ, Giám đốc Sở Công Thương TPHCM, cho biết: Mặc dù thành phố chiếm hơn 20% tổng mức bán lẻ quốc gia, nhưng mối liên kết giữa sản xuất – logistics – phân phối vẫn rời rạc, đặc biệt trong lĩnh vực thương mại điện tử.

Cảng Cát Lái (Quận 2 TPHCM)

Sự phát triển nhanh của thương mại số chưa đi kèm với hạ tầng logistics phù hợp, khiến hiệu quả khai thác thị trường bị hạn chế. Để khắc phục điều này, thành phố đã đưa ra kế hoạch hình thành các cụm logistics tích hợp – gồm trung tâm mua sắm, kho vận, chợ đầu mối – tại các khu vực chiến lược, đặc biệt là khu vực phía Nam và các tuyến vành đai.

Phó Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Văn Dũng khẳng định, để TPHCM bứt phá trở thành đô thị kinh tế – thương mại hàng đầu, cần có chiến lược dài hạn và hành động nhất quán. Thành phố dự kiến kiến nghị Trung ương cho phép áp dụng cơ chế đặc thù để đầu tư vào hạ tầng logistics hiện đại, đồng thời đẩy nhanh tiến trình chuyển đổi số toàn diện trong chuỗi cung ứng.

Bên cạnh đó, việc phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn đang được thành phố xác định là hướng đi cốt lõi, không chỉ để nâng cao giá trị xuất khẩu mà còn đáp ứng yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường toàn cầu về tiêu chuẩn môi trường.

Chuyên gia kinh tế TS. Trần Du Lịch cho rằng, nếu TPHCM vẫn tiếp tục dựa vào mô hình tăng trưởng dựa trên chi phí lao động thấp, thì sẽ rất khó duy trì vị thế dẫn đầu. Thay vào đó, thành phố cần đẩy mạnh đầu tư vào công nghệ, logistics, và các lĩnh vực có giá trị gia tăng cao.

Một yêu cầu cấp thiết là rà soát lại toàn bộ cơ cấu ngành công nghiệp hiện nay, đánh giá mức độ đóng góp thực chất dựa trên chỉ số năng suất các yếu tố tổng hợp (TFP) và tỷ trọng giá trị gia tăng. Từ đó, xây dựng lại quy hoạch công nghiệp phù hợp với từng khu vực, có sự kết nối chặt chẽ với chiến lược phát triển toàn vùng Đông Nam Bộ.
Nếu muốn trở thành trung tâm kinh tế năng động, TPHCM không thể chậm trễ trong việc tháo gỡ những điểm nghẽn logistics, đầu tư vào hạ tầng hiện đại, và chuyển hướng sang mô hình phát triển dựa trên công nghệ, tính bền vững và khả năng liên kết vùng. Đây không chỉ là yêu cầu cấp thiết mà còn là chìa khóa để thành phố bứt phá trong 10 năm tới.